AANKLACHT

Waarom heeft het zolang geduurd voordat Yves Leterme de onderhandelingen over BHV en de algemene staatshervorming van start liet gaan? Zolang dat velen vergeten zijn dat er in het verleden een vage eerste ronde heeft plaatsgehad. Kan hij het niet, zoals een aantal commentatoren en politieke tegenstanders beweerden toen hij de normale duur van de inloopperiode die een beginneling wordt gegund, begon te overschrijden? Dat is moeilijk aan te nemen, want hij is alleen een nieuweling op federaal niveau. Als Vlaams minister-president moet hij toch enige ondervinding in goed bestuur hebben opgedaan. Natuurlijk heeft hij nooit in een Belgische regering onderhandeld met het Waalse kamp, en heeft hij bijgevolg nooit in de praktijk geleerd hoe een Vlaming zijn toegevingen aan de Walen door de Vlaamse kiezer kan doen aanvaarden, of ze bij hem als overwinning kan doen overkomen. Maar zijn partij heeft alle ervaring die hij tekort komt. Het ontbreekt hem dus niet aan leermeesters en raadgevers.

     Volgens mij was zijn getreuzel eerder weldoordachte tactiek dan onkunde. Hij wist van in het begin dat een regeling van de communautaire problemen tijd en inspanningen zou kosten. Hij besefte ook enkel te kunnen slagen met een oplossing op de Belgische manier, dat wil zeggen in het voordeel van de Walen. Dat had hij er wel voor over, want alleen zo kon hij Belgisch premier blijven. Daarbij moest hij twee gevaarlijke hindernissen ontwijken: zijn kartelpartner N-VA en in het algemeen de Vlaamsgezinde kiezers, waarvan er zelfs in zijn eigen partij nog enkelen overblijven. Volgens mij heeft hij van in het begin vorderingen gemaakt, bijvoorbeeld door geheime akkoorden die alleen door een beperkt aantal ingewijden bekend zijn (waartoe maar een handvol partijgenoten en geen enkele N-VAer behoren). Tegelijkertijd liet hij het voorkomen alsof er geen schot in de besprekingen kwam, door de halsstarrigheid van het Walendom c.s. Hij hoopte dat de Vlaamsgezinden daaruit zouden besluiten dat er voor hen niet veel te rapen viel, en dat het weinige dat ze zouden verkrijgen aan hem zou te danken zijn. Tijdens die manoeuvres deed zich voor hem een onverwachte meevaller voor. De plotse en onstuitbare stijging van de levensduurte gaf de regeerders en hun handlangers in de media de gelegenheid een groot gedeelte van de aandacht van het publiek op te eisen voor de ernstige problemen. Met die zet en door de voorbereiding van de behandeling van de staatshervorming eindeloos te laten aanslepen, hoopten zij de Vlamingen onder narcose te brengen en gevoelloos te maken voor de pijnlijke ingreep die zij voorbereidden.

     Twee werkgroepen gaan nu onderhandelen over respectievelijk BHV en de andere punten van de staatshervorming. Als mijn redenering niet helemaal verkeerd is, mag men veronderstellen dat over de oplossingen die nu ter sprake gaan komen reeds enige tijd geleden een ontwerpakkoord werd bereikt. Dat moet de Vlamingen niet hoopvol stemmen.

Ook twee aspecten van de nu vastgelegde procedure doen vermoeden dat men inderdaad een Belgische oplossing op het oog heeft:

- De samenstelling van de werkgroepen.

Ze worden voorgezeten door de eerste minister (die zijn hart heeft verpand aan het Belgische premierschap), en de voorzitters van respectievelijk de Kamer en de Senaat (beiden, gezien de aard van hun functie en hun persoonlijke overtuiging, onverdunde belgicisten).

Naast de meerderheidspartijen zijn ook ECOLO en GROEN vertegenwoordigd, twee pro-Waalse of minstens pro-Belgische partijen.

Het FDF en de N-VA zullen niet aanwezig zijn. Dat is negatief voor de Vlamingen. De Waalse afvaardiging kan het FDF gemakkelijker missen dan de Vlamingen de N-VA; de Vlamingenhaat zal toch al voldoende uitgespeeld worden, o.a. door de MR. (Volgens de laatste berichten werd Bart de Wever opgenomen in de BHV-werkgroep; de MR zou daarop ook Olivier Maingain aangesteld hebben. Wat zal hun rol zijn: actieve deelnemers of toehoorders? We wachten voorzichtigheidshalve op bevestiging van het verhaal).

- Een verklaring van Leterme: De vergaderingen zullen aan een vrij hoog ritme verlopen. Ineens kan het dus in galop! Omdat de drukproeven al klaarliggen?

     Het zwakke punt in mijn verwachtingen is de reactie die van de N-VA zal komen. Zal ze het kartel opblazen als de resultaten beneden haar verwachtingen uitvallen? Dat hoeft niet noodzakelijk een ramp te zijn voor de CD&V. Een groot gedeelte van haar kiezers zijn trouwe Belgen. Bovendien zullen al haar aanhangers, met inbegrip van de weinigen die zich soms Vlamingen noemen, hun zorgen over de daling van de koopkracht laten primeren boven hun toch al flauwe belangstelling voor Vlaanderen. En wie weet, desgevallend zal de CD&V van de Walen een compensatie van Waalse afmetingen krijgen voor het verlies van haar kartelpartner. De Waalse partijen zullen in de toekomst die soepele tegenstander nog vaak nodig hebben.

     Wie denkt dat de hier geschetste voorgeschiedenis van de onderhandelingen over de staatshervorming alleen in een verknipte geest kon ontstaan, heeft misschien geen ongelijk. Wie denkt dat de gevolgen voor Vlaanderen van een Belgische oplossing niet zó erg zullen zijn, heeft zijn zin voor de realiteit verloren.

Hubert Spons